คอลลาเจน กุญแจสำคัญต่อความเยาว์วัยของผิว
ใบหน้ามีริ้วรอย ผิวหย่อนคล้อย อาจเป็นสัญญาณเตือนว่าคอลลาเจนในร่างกายมีปริมาณลดลง โดยคอลลาเจน เป็นองค์ประกอบสำคัญที่ร่างกายสามารถสร้างได้เองครับ แต่จะเริ่มสร้างได้น้อยลงเมื่ออายุมากขึ้น รวมถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิตบางอย่างก็อาจทำให้ร่างกายสูญเสียคอลลาเจนได้เร็วมากขึ้น
แล้วสามารถเสริมสร้างและรักษาคอลลาเจนในร่างกายด้วยวิธีไหนได้บ้าง ? พฤติกรรมแบบไหนที่ควรเลี่ยง ถ้าไม่อยากคอลลาเจนลดลงก่อนวัย ติดตามอ่านได้ในบทความนี้ครับ
สารบัญ คอลลาเจน
คอลลาเจน คืออะไร ? มีที่มาอย่างไร ?
คอลลาเจน (Collagen) คือ โปรตีนสำคัญที่ร่างกายสร้างขึ้นมาตามธรรมชาติโดยเซลล์ไฟโบรบลาสต์(fibroblast cell) นับว่าเป็นโปรตีนที่มีมากที่สุดในร่างกาย คิดเป็น 30% ของโปรตีนทั้งหมด และเป็นองค์ประกอบหลักในเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน เช่น กระดูก กระดูกอ่อน เอ็น กล้ามเนื้อ และผิวหนังครับ
โดยที่มาของคำว่า Collagen มีรากศัพท์มาจากภาษากรีกคำว่า kólla แปลว่า กาว แสดงถึงบทบาทสำคัญของคอลลาเจนที่ทำหน้าที่คล้ายกาวธรรมชาติยึดเกาะส่วนต่าง ๆ ช่วยเพิ่มความแข็งแรงและความยืดหยุ่นให้กับอวัยวะในร่างกาย
คอลลาเจนจะทำงานควบคู่กับอิลาสติน เพื่อช่วยให้ผิวแข็งแรง มีความยืดหยุ่น และเต่งตึง ซึ่งอิลาสติน คือ โปรตีนที่ร่างกายสร้างขึ้นเองตามธรรมชาติ มีบทบาทสำคัญในด้านการช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นให้กับผิวหนังและเนื้อเยื่อต่าง ๆ
ชนิดของคอลลาเจน
คอลลาเจนแบ่งออกได้เป็น 5 ชนิดหลัก ๆ ที่สำคัญต่อร่างกาย ได้แก่
Collagen Type 1
คอลลาเจนชนิดที่ 1 เป็นคอลลาเจนที่พบได้มากที่สุดในร่างกาย นับเป็น 90% ของคอลลาเจนทั้งหมดครับ สามารถพบได้ในผนังหลอดเลือด กระดูก เส้นเอ็น และผิวหนัง ซึ่งจะมีคอลลาเจนชนิดนี้เป็นจำนวนมาก ทำให้ผิวยืดหยุ่น และเรียบเนียนครับ
ถ้าหากร่างกายมีปริมาณคอลลาเจนประเภทนี้น้อยลง สิ่งที่ตามมาคือปัญหาผิวต่าง ๆ ริ้วรอยก่อนวัย ใบหน้าเหี่ยวย่นครับ
Collagen Type 2
คอลลาเจนชนิดที่ 2 พบได้มากในกระดูกอ่อน กระดูกข้อต่อ มีความสำคัญในการเสริมสร้างและรักษาความแข็งแรงของข้อต่อต่าง ๆ ถ้าหากร่างกายมีคอลลาเจนชนิดนี้น้อยลง อาจทำให้เกิดอาการปวดข้อ หรือเกิดโรคไขข้อต่าง ๆ
Collagen Type 3
คอลลาเจนชนิดที่ 3 ส่วนใหญ่จะทำงานร่วมกับคอลลาเจนชนิดที่ 1 ในการเสริมสร้างความแข็งแรงให้ผิวหนัง พบได้ในผิวหนัง หลอดเลือด กระดูกเช่นเดียวกัน
Collagen Type 4
คอลลาเจนชนิดที่ 4 เป็นคอลลาเจนที่มีลักษณะเฉพาะตัว พบได้ในชั้นเนื้อเยื่อรับรองผิว (Basement membrane) ของอวัยวะต่าง ๆ
Collagen Type 5
คอลลาเจนชนิดที่ 5 พบได้ในเยื่อบุเซลล์ต่าง ๆ เช่น กระจกตา เส้นผม รกและเนื้อเยื่อของทารกในครรภ์
ประโยชน์ของคอลลาเจนแต่ละชนิด
- คอลลาเจน Type 1 : ในผิวหนังจะมีคอลลาเจนประเภทนี้จำนวนมาก ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นให้ผิวเต่งตึง เรียบเนียน และช่วยเร่งสมานแผลบนผิวหนัง
- คอลลาเจน Type 2 : ช่วยรองรับน้ำหนักและให้ความแข็งแรงกับข้อต่อต่าง ๆ ขณะที่มีการเคลื่อนไหว รับรองน้ำหนักในขณะที่มีการเคลื่อนไหว และช่วยป้องกันโรคข้อเสื่อม และอาการปวดข้อ
- คอลลาเจน Type 3 : ทำงานร่วมกับคอลลาเจน type 1 ช่วยให้ผิวมีความยืดหยุ่น และช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของหลอดเลือดและเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
- คอลลาเจน Type 4 : ช่วยการทำงานของระบบประสาทและเส้นเลือด
- คอลลาเจน Type 5 : ช่วยจัดให้เซลล์ผิวเรียงกันอย่างเป็นระเบียบและการเจริญของเส้นใยในชั้นผิว
คอลลาเจนจะเริ่มลดลงเมื่ออายุเท่าไหร่ ?
โดยปกติร่างกายสามารถผลิตคอลลาเจนได้เองตามธรรมชาติ แต่เมื่ออายุ 25 ปีขึ้นไป คอลลาเจนในร่างกายจะเริ่มลดน้อยลง 1.5% ทุกปี และเมื่ออายุ 30 ปีขึ้นไป ร่างกายจะสามารถผลิตคอลลาเจนเองได้เพียง 20-30% ครับ ถ้าหากปริมาณคอลลาเจนในร่างกายลดลง จะทำให้ผิวที่เคยแข็งแรง มีความกระชับเต่งตึง เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่น ร่องลึก ผิวหย่อนคล้อยตามมาครับ
ไฟโบรบลาสต์ลดการผลิตคอลลาเจนและอิลาสตินน้อยลง ทำให้เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่น ผิวไม่เรียบเนียน
พฤติกรรมที่ควรหลีกเลี่ยง ถ้าไม่อยากให้คอลลาเจนลดน้อยลง
นอกจากอายุที่มากขึ้นทำให้ร่างกายผลิตคอลลาเจนได้น้อยลงแล้ว ยังมีปัจจัยต่างที่อาจเป็นตัวเร่งทำให้ร่างกายสูญเสียคอลลาเจนได้เร็วยิ่งขึ้น หมอแนะนำให้เลี่ยงพฤติกรรมเหล่านี้ เพื่อป้องกันไม่ให้ปริมาณคอลลาเจนในร่างกายลดลงก่อนวัยอันควรครับ
- การดื่มแอลกอฮอล์ ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำและวิตามินสำคัญที่ช่วยผลิตคอลลาเจน ส่งผลให้คอลลาเจนในร่างกายลดลง
- การสูบบุหรี่ สารเคมีในบุหรี่ เช่น นิโคติน ทำให้หลอดเลือดรับออกซิเจนได้ไม่เพียงพอ ลดประสิทธิภาพของกระบวนการสร้างคอลลาเจน
- การโดนรังสี UV จากแสงแดด สามารถทำลายคอลลาเจนและอิลาสตินในชั้นผิวได้โดยตรง ทำให้ผิวเกิดริ้วรอยเหี่ยวย่น หมองคล้ำ
- ความเครียด ทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ซึ่งมีส่วนในการทำลายคอลลาเจนและทำให้เซลล์ผิวเสื่อมสภาพเร็วขึ้น
- การรับประทานอาหาร เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง ทำให้เกิดกระบวนการไกลเคชัน (Glycation) น้ำตาลจับกับโปรตีน ทำลายคอลลาเจนและอิลาสติน
- นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ ทำให้ร่างกายไม่สามารถซ่อมแซมและฟื้นฟูเซลล์ผิวได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ กระบวนการสร้างคอลลาเจนทำงานได้อย่างไม่เต็มที่
เสริมสร้างคอลลาเจนให้กับตัวเองยังไงได้บ้าง ?
หลัก ๆ สามารถเสริมสร้างคอลลาเจนในร่างกายให้มากขึ้น ด้วย 3 วิธี ทานอาหารที่ช่วยเสริมสร้างคอลลาเจน ทานคอลลาเจนในรูปแบบอาหารเสริม ทำหัตถการความงาม ช่วยกระตุ้นสร้างคอลลาเจนใต้ชั้นผิวโดยตรง
ทานอาหารที่ช่วยเสริมสร้างคอลลาเจน
การรับประทานอาหารที่ช่วยเสริมสร้างคอลลาเจนในร่างกาย จะช่วยให้ผิวดูอ่อนเยาว์ ดูสุขภาพดีจากภายในครับ หมอจะแนะนำเป็นอาหารที่มีโปรตีนสูง รวมถึงมีสารต้านอนุมูลอิสระ ได้แก่
- อาหารที่มีโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ขาว ถั่ว นม ช่วยเพิ่มความสามารถของร่างกายในการผลิตคอลลาเจน
- อาหารที่มีวิตามินซีสูง เช่น ผลไม้รสเปรี้ยว ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ ผักใบเขียว มีความสำคัญต่อการสังเคราะห์คอลลาเจนในร่างกาย
- ปลา และอาหารทะเล เป็นแหล่งโปรตีนที่ดีและมีกรดไขมันโอเมก้า 3 ที่ช่วยสร้างคอลลาเจนและป้องกันการสูญเสียคอลลาเจนในผิว
ทานคอลลาเจนรูปแบบอาหารเสริม
การรับประทานคอลลาเจนรูปแบบอาหารเสริมเป็นอีกวิธีที่ได้รับความนิยมในปัจจุบันครับ ส่วนใหญ่สกัดคอลลาเจนมาจากปลา หรือพืช มีความปลอดภัย หากใช้อย่างถูกวิธีในปริมาณที่เหมาะสม
ทั้งนี้คอลลาเจนมีหลายยี่ห้อ หลายรูปแบบ ทั้งแบบเม็ดแคปซูล หรือแบบผงชง ควรศึกษาวิธีการทาน และเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีความปลอดภัย ผ่าน อย. และไม่ควรรับประทานในปริมาณมากเกินไป เพราะอาจทำให้เกิดการตกค้างในร่างกาย หมอแนะนำให้ทานวันละไม่เกิน 10 กรัม หรือ 1,000 มิลลิกรัม และติดต่อกันไม่เกิน 5 เดือนครับ
ทานคอลลาเจนช่วยให้ผิวขาวขึ้นจริงไหม ? การทานคอลลาเจนไม่มีผลในการเปลี่ยนแปลงสีผิวหรือทำให้ผิวขาวขึ้นโดยตรงครับ แต่จะช่วยเรื่องเพิ่มความยืดหยุ่น เต่งตึง ดูมีสุขภาพดี ซึ่งต้องทานอย่างสม่ำเสมอ และใช้ระยะเวลาในการเห็นผล
เสริมสร้างคอลลาเจนด้วยหัตถการความงาม
เสริมสร้างคอลลาเจนด้วยหัตถการความงาม เช่น การใช้เครื่องมือยกกระชับผิว หรือการร้อยไหมยกกระชับ หรือการฉีดสารกระตุ้นคอลลาเจน (Collgen Biostimulator) เข้าไปในชั้นผิว เพื่อช่วยกระตุ้นกระบวนการสร้างคอลลาเจนโดยตรง จะสามารถเห็นผลลัพธ์เร็วกว่าการรับประทานหรือการบำรุงผิวทั่วไปครับ
หัตถการงานผิว กระตุ้นคอลลาเจน
- Gouri เป็นสารกระตุ้นคอลลาเจนใต้ผิวตัวแรกของโลก ช่วยกระตุ้นการทำงานของเซลล์ไฟโบรบลาสต์ ให้ผลิตคอลลาเจนและอิลาสตินใต้ผิว ลดเลือนริ้วรอย ฟื้นฟูผิวที่เสื่อมโทรมให้กลับมาแข็งแรง
- Sculptra คือ สารกระตุ้นคอลลาเจนที่สกัดจาก PLLA จากงานวิจัยพบว่าสามารถกระตุ้นคอลลาเจน Type 1 ตามกระบวนการธรรมชาติ ได้ถึง 66.5% ช่วยทดแทนคอลลาเจนที่เสียไปเมื่ออายุมากขึ้น และช่วยฟื้นฟูผิวจากโครงสร้างชั้นลึก ช่วยให้ผิวแน่นกระชับ ไม่ย้วย และใบหน้าดูอิ่มฟูยกกระชับขึ้น
- Rejuran นวัตกรรมงานผิวที่มีส่วนประกอบหลักคือ PN บริสุทธิ์ เข้มข้น 2% สกัดจากชิ้นส่วน DNA Salmon ช่วยกระตุ้นคอลลาเจน ซ่อมแซมผิวจากภายใน เพิ่มความยืดหยุ่นและลดเลือนริ้วรอยเล็ก ๆ ให้ผิวเรียบเนียน ดูอ่อนเยาว์
- Exosome คือ สารชีวโมเลกุลสำคัญต่อผิวกว่า 1,000 ชนิด เช่น Growth Factors, Peptides, Amino Acids ช่วยฟื้นฟูและซ่อมแซมเซลล์ผิวจากภายใน กระตุ้นการทำงานของเซลล์ไฟโบรบลาสต์ในการผลิตคอลลาเจนและอิลาสตินได้มากขึ้น
- Radiesse เป็นนวัตกรรมฟื้นฟูผิว โดยมี CaHA เป็นสารสำคัญในการฟื้นฟูการทำงานของ Fibroblast ช่วยเพิ่มคอลลาเจน Type 1 และ Type 3 รวมถึงอิลาสติน ทำให้ผิวมีความยืดหยุ่น เต่งตึง ใครที่ต้องการกระตุ้นคอลลาเจนใต้ผิวที่เน้นการเพิ่มวอลลุ่มให้ใบหน้า หมอแนะนำตัวนี้ครับ
- Belotero Revive ฟิลเลอร์ปรับสภาพผิวที่มีส่วนประกอบหลักคือ HA และ Glecerol ออกแบบมาเพื่อฟื้นฟูและปรับสภาพผิวให้ชุ่มชื้น ฉ่ำวาว และสามารถช่วยกระตุ้นคอลลาเจนในระยะยาว
- เมโสหน้าใส การฉีดวิตามินและสารบำรุงต่าง ๆ เข้าสู่ผิวโดยตรง จะช่วยกระตุ้นการทำงานของเซลล์ผิวในการผลิตคอลลาเจนและอีลาสติน นอกจากนี้ยังช่วยเรื่องเพิ่มความชุ่มชื้น ฟื้นฟูผิวให้ดูกระจ่างใส
เครื่องยกกระชับผิวกระตุ้นคอลลาเจน
- Hifu และ Ulthera เป็นการใช้คลื่นเสียงอัลตราซาวด์ความถี่สูงยิงลงชั้นผิวได้ถึงชั้น SMAS ทำให้เกิดการกระตุ้นคอลลาเจนในทุกชั้นผิว ช่วยให้ผิวยกกระชับเต่งตึงขึ้นโดยไม่ต้องผ่าตัด
โดยทั้งสองสามารถใช้ยกกระชับผิว กระตุ้นคอลลาเจนได้เหมือนกัน แต่ต่างกันที่หลักการทำงาน ขนาดจุดโฟกัสที่ต่างกัน ซึ่งส่งผลต่อประสิทธิภาพของผลลัพธ์และระยะเวลาการเห็นผลครับ
- Thermage คือเทคโนโลยียกกระชับผิวด้วยการใช้คลื่นวิทยุความถี่สูงแบบขั้วเดียว (Monopolar RF) ยิงลงในผิวชั้นบนลงลึกถึงชั้นไขมัน ทำให้เกิดการกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใหม่ ส่งผลให้ผิวมีความยกกระชับขึ้นและลดเลือนริ้วรอยได้อย่างเห็นผล
ร้อยไหมกระตุ้นคอลลาเจน
การร้อยไหมนอกจากจะช่วยปรับรูปหน้า ยกกระชับผิวหย่อนคล้อยได้แล้ว ยังสามารถช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนไปพร้อมกันได้ครับ เมื่อสอดไหมเข้าใต้ผิวหนังจะกระตุ้นให้เกิดการสร้างคอลลาเจนและอิลาสตินรอบ ๆ เส้นไหม ทำให้ผิวมีความยืดหยุ่น และเต่งตึงมากขึ้น
รักษาคอลลาเจนในร่างกายได้อย่างไรบ้าง ?
- ดื่มน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย อย่างน้อยวันละ 1.5-2 ลิตร
- รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ และอาหารที่มีประโยชน์ รวมถึงอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น มีวิตามินซี วิตามินอี เพื่อช่วยชะลอการสลายตัวของคอลลาเจน
- พักผ่อนให้เพียงพอ จัดการความเครียด ช่วยให้ระบบการทำงานของร่างกายเป็นไปอย่างปกติ กระบวนการสร้างคอลลาเจนทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
- ควรทาครีมกันแดดที่ SPF สูงอยู่เป็นประจำ ช่วยปกป้องผิวจากรังสี UV ที่สามารถทำลายคอลลาเจนในชั้นผิว
สรุป อยากเพิ่มคอลลาเจนให้ผิวอย่างเร่งด่วน วิธีไหนดี ?
คอลลาเจน เป็นโปรตีนที่ร่างกายผลิตขึ้นได้เอง แต่จะเริ่มน้อยลงเมื่ออายุมากขึ้น สามารถเสริมสร้างรักษาคอลลาเจนในร่างกายสามารถทำได้ผ่านการดูแลผิวพรรณด้วยการทานอาหารที่มีประโยชน์ แต่หากต้องการเพิ่มคอลลาเจนอย่างเร่งด่วน จะแนะนำเป็นการทำหัตถการ สามารถช่วยกระตุ้นคอลลาเจนให้ผิวได้โดยตรงและรวดเร็ว เมื่อเทียบกับวิธีอื่น ๆ ครับ
ทั้งนี้ควรเลือกหัตถการที่เหมาะกับสภาพผิว ปัญหาและความต้องการเพื่อผลลัพธ์ที่ออกมาดี และควรทำร่วมกับการดูแลตัวเอง เลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้คอลลาเจนลดลง เพื่อช่วยรักษาและเสริมสร้างคอลลาเจนในร่างกายอย่างยั่งยืน
อ้างอิง
สำหรับผู้อ่านทุกท่านที่มีข้อสงสัยเพิ่มเติม ทีมแพทย์ V Square Clinic ทุกคนยินดีให้คำปรึกษาฟรี โดยไม่มีค่าใช้จ่าย หรือสามารถปรึกษาหมอทาง Inbox Facebook หรือ Line นี้ได้เลยครับ หมอตอบเองครับ
